Έχω τη μόνιμη αίσθηση στο μυαλό μου πως το ποδόσφαιρο δεν είναι αυτό που έχει καταντήσει λίγο-πολύ στις μέρες μας: ένα θέαμα για σέλφι για τις μάζες, μία ευκαιρία του καθενός να κάνει την πόζα του και ένας τόπος για τα χουλιγκάνια να βγάλουν τα απωθημένα τους.
Πάντοτε το ποδόσφαιρο θα είναι πολλά παραπάνω, σε σημείο που τα περισσότερα δεν θα τα αντιληφθούμε ποτέ στη ζωή μας.
Πρόσφατα, λοιπόν, έπεσε μια έρευνα στα χέρια μου από το Πανεπιστήμιο του Μπράιτον, με θέμα το ποδόσφαιρο ως μεταφορική έννοια, σε σχέση με την ίδια τη ζωή. Τα πιο ενδιαφέροντα κομμάτια της έρευνας με τίτλο ‘Football as a metaphor: learning to cope with life, manage emotional illness and maintain health through to recovery’, τα παραθέτω παρακάτω.
Ο Αλμπέρ Καμί και το ποδόσφαιρο
Ο Αλμπέρ Καμί είχε μία ζωή άρρηκτα συνδεδεμένη με το ποδόσφαιρο. Ο ίδιος ήταν τερματοφύλακας στα νιάτα του και μάλιστα καλός, όμως η φυματίωση δεν του επέτρεψε να κάνει το κάτι παραπάνω.
Ο Γάλλος φιλόσοφος ήταν ο πρώτος που επιχείρησε να συνδέσει το ποδόσφαιρο με έννοιες και ιδέες που ως τότε ήταν αδιανόητο. Το χρησιμοποίησε ως αλληγορία για την ανθρώπινη ύπαρξη και τη δημιουργία της προσωπικής ταυτότητας του κάθε ανθρώπου.
Αναγνώριζε αξίες στο ποδόσφαιρο που συνδέονταν με την κοινή εργασία, την προορισμένη για το κοινό καλό.
Στα μέσα της δεκαετίας του 1990, ο Ερίκ Καντονά είχε αποκαλύψει πως ένα μεγάλο μέρος της επιτυχίας της Μάντσεστερ Γιουνάιτεντ είχε να κάνει με το πόσο πολύ τα μέλη της ομάδας σέβονταν και προστάτευαν ο ένας τον άλλον.
Ο ίδιος ο Καμί, θεωρούσε πως το ποδόσφαιρο περιβάλλεται από ένα είδος αρετής που βασίζεται στην ποιότητα της προσωπικότητας του κάθε ανθρώπου, και για αυτό τον λόγο μπορούσε (το ποδόσφαιρο) να του παρέχει μία πολύ πιο εύστοχη «δομή» για το πώς θα ζήσει ο καθένας, από ότι η πολιτική ή η φιλοσοφία.
Άλλωστε, ήταν ο ίδιος που είπε πως είχε μάθει τα περισσότερα για την ηθική χάρη στο ποδόσφαιρο και συγκεκριμένα κατά την περίοδο όπου ήταν ο ίδιο τερματοφύλακας.
Από αυτή του την εμπειρία είχε επίσης μάθει πως η μπάλα δεν έρχεται ποτέ στα πόδια σου όπως τη θέλεις και αυτό μπορούσε γενικότερα να ειπωθεί και για την ίδια τη ζωή.
Η προσωπική του οπτική για τη ζωή ήταν να μεταχειρίζεται τη «νίκη» και την «ήττα» με ακριβώς την ίδια βαρύτητα και να μην επηρεάζεται βαριά από κανένα από τα δύο.
Το ποδόσφαιρο ως κοινωνική και θεραπευτική δραστηριότητα
Το ποδόσφαιρο γίνεται όλο και περισσότερο αντιληπτό ως ένας προσιτός τρόπος κατανόησης του ανθρώπινου κινήτρου και μέσω της ανάπτυξης μιας αίσθησης θετικής ταυτότητας και ενθάρρυνσης της κοινωνικής συνδεσιμότητας.
Για παράδειγμα, στην Ιταλία ένας ψυχίατρος δημιούργησε την ομάδα Γκαμπιάνο, η οποία «παρέχει» το ποδόσφαιρο ως μια θεραπεία για ανθρώπους που είναι ψυχικά ασθενείς.
Ο ψυχίατρος, μιλώντας για χάρη ενός άρθρου της FIFA, τόνισε πως «η ποδοσφαιρική ομάδα είναι ένα μία κοινωνική ομάδα, όπου ο καθένας έχει μία κοινωνική θέση: οι κανόνες και οι σχέσεις είναι πολύ σημαντικές. Έτσι, όταν ένας απομονωμένος και αποκλεισμένος από την κοινωνία άνθρωπος συμμετέχει στην ομάδα, αυτό του μαθαίνει να ζει μέσα και μαζί με μία κοινότητα».
Υπάρχει και στην Αγγλία ένα παρόμοιο παράδειγμα, στο Μάκλσφιλντ, όπου το πρότζεκτ με όνομα ‘Sport for Good’ προωθεί την ψυχική υγεία μέσω της τοπικής κοινότητας.
Οι υπεύθυνοι του προγράμματος περιγράφουν τρόπους όπου το ποδόσφαιρο μπορεί να λειτουργήσει (ξανά) ως μία αλληγορία για τον τρόπο με τον οποίο μπορούν οι νέοι άνθρωποι να παλέψουν με τις ψυχικές ασθένειες και την κατάθλιψη, καθώς και τη χαμηλή αυτοεκτίμηση και τον κοινωνικό αποκλεισμό.
Εκμεταλλευόμενοι τεχνικές παρμένες από το χώρο του ποδοσφαίρου καθώς και με ομαδική δουλειά, οι ομάδες των ατόμων μαθαίνουν για πολύπλοκα και πολύ σημαντικά ζητήματα της καθημερινής ζωής, βασισμένα στο ποδόσφαιρο.
Σύμφωνα, τέλος, και με τη Football Foundation, το ποδόσφαιρο αποτελεί μέσο ελάφρυνσης της κοινωνικής απομόνωσης και των διακρίσεων που δέχεται μια πολύ μεγάλη ομάδα ατόμων, οι ψυχικά ασθενείς.
Το ποδόσφαιρο χρησιμοποιείται ως εργαλείο για να ενσωματώσει άτομα ηλικίας 18-35 ετών που χρειάζονται το σύστημα ψυχικής υγείας όμως δεν τους είναι επαρκείς οι τυπικοί τρόποι θεραπείας.
Στόχος του Football Foundation είναι να αποτίσει φόρο τιμής στον Αλμπέρ Καμί και στις ιδέες που αναλύθηκαν παραπάνω, όπου έχουν το ποδόσφαιρο ως κινητήριο μοχλό για τον τρόπο με τον οποίο οι άνθρωποι μπορούν να αντιμετωπίσουν τον κόσμο, τη ζωή, την ανθρωπότητα και την κοινωνική συνδετικότητα.
Από cult24.gr-Ιωάννης Κυράπογλου
Σχόλια
